اندوه

حضرت صادق علیه السلام فرموده حُزن و اندوه رویه ی مردمِ عارف است؛ زیرا آنان همان مردمی هستند که همواره واردات غیبی در باطنِ آنها ظهور می کند و اندوهناکند مبادا پیشامدی برخلاف انتظار برای آنها رخ بدهد و از این نعمت که به سادگی به دست همه نمی‌آید محروم گردند.

لاتُحَف دان چونک خوفت داد حق               نان فرستد چون فرستادت طَبَق (گزیده ی مثنوی مولانا)

                                                           دیوان شهید -صفحه 269 

شکیبائی

حضرت صادق علیه السلام فرموده صبر و شکیبایی نورِ باطن و صفای قلبی بندگان خدا را آشکار می کند و معلوم می کند کدام بنده می تواند بر اثرِ درخشندگیِ نور الهی که در باطنِ او پرتو افکنده در برابر ناگواری ها و ناراحتی ها شکیبا باشد.  

از آن طرف جَزَع و بی تابی تاریکی و وحشت نهانی آدمی را که دیگری از آن بی خبر بوده ظاهر می سازد. مردمی خاضع و خاشع اند که به راستی می توانند از بوته ی چنین آزمایشی به خوبی بیرون آیند و آیینه ی تمام نمای صبر باشند.

صبر باید مرد را در هر چه هست              تا تواند بر درِ شادی نشست

گوشمالِ نفس تو صبر است و بس           جوهر عقلت صبوری بی هوس 

صابر اندر صبر بودن مشکل است             این سخن نه لایقِ هر عاقل است

مردِ عامی چون زِ کار، آگاه نیست            گه او را صبر هست و گاه نیست

                                                       دیوان شهید- صفحه ی 268 و 269 

دوستی خدا

حضرت صادق علیه السلام فرموده هرگاه خورشیدِ تابناکِ محبتِ خدا در دلِ بنده پرتو افکنَد و شهرستان قلب او را منوّر گرداند؛ او را از هر چیزی و هر کاری رو گردان می سازد و جز یاد او از دیگری سخن نمی گوید.

ای درون و بیرون زِ تو لبریز                      عشقت از خاک تیره و جدا انگیز 

در نقابِ ظهور مستوری                         بس که نزدیک گشته ای دوری

تو نهانی و شوقِ دیدارت                       این چنین گرم کرده بازارت

غم پنهانی تو وَز دیده                           سینه از سینه دیده از دیده

داغِ عشقِ تو خانه زادِ دلم                     نرَود یاد تو از یادِ دلم

ظاهر و باطن از تو درد آمیز                     همه جا خالی از تو و لبریز 

امیر مومنان فرمود دوستی خدا مانند آتشی است که به هیچ وجه نمی گذرد؛ جز آنکه آن را می سوزاند و نور خدا بر هر چیزی که بتابد آن را منوّر می گرداند و ابر خدا بر سر هر چیزی که سایه افکنَد آن را از همه ی خطرات و ناراحتی ها محفوظ می دارد. چنانچه کسی، کسی را برای خدا دوست بدارد؛ به مانند این است که خدا را دوست می دارد.

                                                       دیوان شهید- صفحه 268

اگر در صحرائی ترسانی

دست راست بر سر بگذار و این آیات با صدای بلند بخوان

أَفَغَیْرَ دِینِ اللَّهِ یَبْغُونَ وَ لَهُ أَسْلَمَ مَنْ فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ طَوْعًا وَ کَرْهًا وَ إِلَیْهِ یُرْجَعُونَ.

آیا کافران، دینی غیر دین خدا را می‌طلبند؟ و حال آنکه هر که در آسمانها و زمین است خواه ناخواه مطیع امر خداست و همه به سوی او رجوع خواهند کرد. (آیه 83 سوره آل عمران)

                                                                                  دیوان شهید- صفحه ی 267

نصایح امام جعفر صادق (ع) به مالک

مالک عرض کرد حقیقتِ بندگی چیست؟

گفت سه چیز- اول اینکه؛ بنده آنچه در دست دارد خود را مالک نداند. چون عَبید، مالکِ مال نمی شوند تا آنکه مالشان را صرف کنند در جایی که خدا فرموده و آسان شود بر آنها انفاق نمودن؛ دوم آنکه بنده خود را مدبّرِ امری نداند، تا آنکه مصائبِ دنیا بر او آسان شود. سوم اینکه؛ تمامی اشتغالش در اطاعتِ عوامر الهی و ترک نواحی او باشد تا آنکه مراء و مباهات با مردم نباشد.

پس هرگاه خدا گرامی بفرماید بنده اش را، با این سه خصلت خوار می شود در نزد او؛ و دنیا را طلب نخواهد کرد به جهت تفاخر و تکاثر؛ و طلب نمی کند آنچه در نزد مردم است به جهت عزّت و بلندی؛ و اوقاتش را باطل نخواهد کرد و این اول درجه تقوا است.

                                                                              دیوان شهید- صفحه ی 267