مشورت

در کارها جز با مردم کارآزموده و شایسته مشورت منما؛ 

اَمرُهُم شورى بخوان اَندر صُحُف                        یار را باش و مکن از ناز اُف

یار باشد راه را پشت و پناه                             چون که نیکو بنگری یار است راه

چون که در یاران رسی خامُش نِشین                اندر آن حلقه مکن خود را نِگین

در نمازِ جمعه بنگر خوش به هوش                    جمله جمع اند و یک اندیشه و خموش

اَمرهم شورا برای این بوَد                                در تَشاور سَهو کمتر می رود  

این خِرَدها چون مَصابیح انور است                     بیست مصباح از یکی روشن تر است

مشورت کن با گروه صالحان                             بر پیغمبر اَمر شاورهُم بدان

                                    (گزیده ی مثنوی مولانا)

                                                                 دیوان شهید- صفحه ی 279 

رفیق

دلا یاران سه قسم اند اَر بدانی    زبانی اند و نانی اند و جانی

 به نانی نان بده از در بِرانش        نوازش کن به یاران زبانی

ولیکن یار جانی را به دست آر      برایش جان بده تا می توانی

                    (گزیده ی سعدی با کمی تغییر)

                                            دیوان شهید- صفحه ی279 

اهمیت دانش

حضرت صادق علیه السلام فرموده، اساسِ تمام حالات پسندیده و کلیه ی درجات عالیه و برجسته، دانش است.

پیغمبر اکرم (ص) فرمودند: تحصیلِ علم بر همه مرد و زن مسلمان واجب است که در صدد تحصیل علم و تقوا و یقین برآیند.

بنابراین معلوم شد مراد از علم، علمِ خداشناسی و تقوا و یقین است و سایر علوم دیگر در نظرِ رهبر عالی مقامِ اسلام حائز اهمیت نمی باشد.

علم منحصر است به آیت محکمه، فریضه ی عادله، سنّت قائمه; و سایر اطلاعات دیگر در برابر آن‌ها زیادی و غیر قابل اهمیت است. علم، علمِ خودشناسی است که شالوده ی خداشناسی می باشد.

خُرده کاریهای علمِ هندسه           یا نجوم و علمِ طب و فلسفه

که تعلق با همین دنیاستَش          رَه به هفتم آسمان بر نیستَش  

این همه علم بنای آخر است         که عمادِ بودَش گاو و اشتر است

بهرِ استقبای حیوان چند روز        خوانَد علمِ احمقان بی فروز

علم راه حق و علمِ منزلَش            صاحبِ دل داند آن را با دلَش 

                   (گزیده مثنوی مولانا با اندکی تغییر)

علم اندک نیازمند به عمل بسیار است. زیرا کسی که به اندازه ی یک ساعت از نعمتِ علم بهره مند گردد؛ چنان است که تمام دورانِ زندگانی، خود را وقف به کار بستنِ آن نماید.

علم چندان که بیشتر خوانی          چون عمل در تو نیست نادانی

نه مُحقِّق بوَد نه دانشمند               چارپائی بر او کتابی چند

                                   (گلستان سعدی)

خداوند متعال به داوود وحی فرموده؛ همانا آسان ترین کاری که از هفتاد گونه عذاب سخت تر است؛ یا عالِم بی عمل انجام می دهد؛ همان است که شیرینی یاد خودم را از دل او می برم.

علم های اهل دل حَمالشان              علم های اهل تن احمال شان

علم چون بر دل زنَد باری شود         علم چون بر تن زنَد ماری شود

گفت ایزد یَحملُ اَسفارَه                  بار باشد عِلم کان نبوَد زِ هُو

علم کان نبوَد زِ هو  بی واسطه        آن نپاید همچو رنگ ماشطه

از هواها کی رَهی بی جامِ هو          ای زِ هو قانع شده با نام هو

هیچ نامی بی حقیقت دیده ای         یا زِ گاف و لامِ گُل، گل چیده ای

اسم خواندی رو مسمّی را بجو         مَه به بالا دان نه اندر آب جو

گر زِ نام و حرف خواهی بگذری        پاک کن خود را زِ خود هین یکسری

خویش را صافی کن از اوصافِ خویش  تا ببینی ذاتِ پاکِ صاف خویش

بینی اندر دل علومِ انبیا                    بی کتاب و  بی معید و اوستا 

                              (گزیده مثنوی مولانا)

دانشمند باید خردمند، با مدارا، مهربان، پندگو، بردبار، شکیبا، قانع و بخشنده باشد.

                                                     دیوان شهید- صفحه ی 277، 278 و 279